کاشی و سرامیک ایرانی همچنان در پشت دروازه‌های افغانستان
گسترش صادرات به رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی، سرمایه‌گذاری و به‌طور کلی توسعه اقتصادی یک کشور کمک می‌کند. با توجه به تلاش‌های روزافزون کشورهای منطقه و جهان برای افزایش صادرات، به نظر می‌رسد کوچک‌ترین کوتاهی در این زمینه می‌تواند به اقتصاد کشور ضررهای غیرقابل جبرانی را تحمیل کند. لذا اجرای سیاست‌های خرد و کلان و برنامه‌ریزی‌های کارشناسی دولت برای توسعه صادرات کشور امری لازم است. هم‌مرزبودن استان خراسان جنوبی با کشور افغانستان و استفاده از ظرفیت صادرات به کشور افغانستان، همواره مورد تأکید کارشناسان بوده است.
تعطیلی 3 بازراچه مرزی از 4 بازارچه خراسان جنوبی
محمدصادق معتمدیان استاندار خراسان جنوبی در شورای اداری خراسان جنوبی که با حضور رئیس دیوان محاسبات کشور برگزار شد با بیان این‌که خراسان جنوبی سومین استان پهناور کشور و بیست‌وهشتمین استان از نظر جمعیت است گفت: خراسان جنوبی با کشور افغانستان بیش از 400 کیلومتر مرز مشترک دارد. وی اظهار کرد: در حال حاضر از 4 بازارچه مرزی در خراسان‌جنوبی 3 بازارچه تعطیل و یک بازارچه نیمه‌فعال است. استاندار خراسان جنوبی افزود: سال‌گذشته از بازارچه مرزی ماهیرود حدود یک میلیارد دلار صادرات انجام شده است. معتمدیان با اشاره به ممنوعیت صادرات چهار قلم کالای اساسی در سال‌جاری طی دو نوبت از مرز ماهیرود، گفت: قطعا انجام صادرات از این مرز برای رونق اقتصادی منطقه و استان بسیار مؤثر است از این‌رو دنبال این هستیم با راه‌اندازی گمرکات شاهد بازگشایی مرزها باشیم.
ممنوعیت ورود اقلام ایرانی به افغانستان
ممنوعیتی که استاندار خراسان جنوبی به آن اشاره کرد، در شهریورماه 1397 ایجاد شد که براساس آن، دولت افغانستان، واردات چهار قلم کالا از ایران به افغانستان را ممنوع کرد یعنی صادرات برخی محصولات ایرانی، متوقف شد. مواد نفتی، سیمان، آهن آلات و کاشی و سرامیک جزو این ابلاغ دولت افغانستان بوده است. سیمان و كاشي و سراميك از مهم‌ترین تولیدات استان خراسان جنوبی است و اگر صادرات این تولیدات، متوقف شود، ضرر بسیار زیادی به صنعت استان وارد شده و حتی ممکن است کارگران بسیاری، بیکار شوند.
قبل از ابلاغ این ممنوعیت، در اوایل شهریورماه سال‌جاری، والی فراه افغانستان به خراسان جنوبی سفر و با مسئولان استانی در موضوعات مختلف، بحث و رایزنی کرد. بعد از این سفر بود که ممنوعیت ورود چهار قلم کالای ایرانی به افغانستان ایجاد شد و این سؤال در ذهن مردم بوجود آمد که چرا با وجود این سفر، این ممنوعیت ایجاد شده است؟
رایزنی‌های مسئولان باعث شد تا صادرات این محصولات به کشور افغانستان، برقرار شود اما از ابتدای دی‌ماه 1397، دوباره دولت افغانستان ورود این چهار قلم کالا از ایران را ممنوع اعلام کرد.
پیگیری برای بازگشایی مرز ماهیرود در صادرات 4 قلم ممنوعه
مسئولان افغانستان، وعده‌هایی جهت رفع این مشکل داده‌اند اما تاکنون به مرحله عملیاتی‌شدن نرسیده است. حسین موهبتی مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی در گفت‌وگویی اظهار کرد: همچنان پیگیری‌های مسئولان استان برای بازگشایی مرز ماهیرود به روی این 4 قلم کالا که بیش از 90 درصد صادرات استان را تشکیل می‌دهد ادامه دارد. وی افزود: نامه بازگشایی مرز ماهیرود را جمعی از تجار افغانی طی سفر رئیس‌جمهورشان به نیمروز به او ارسال کرده‌اند که عنوان شده بعد از بازگشت رئیس‌جمهور از سفر خارجی اخیرش این نامه بررسی و نتیجه اعلام خواهد شد. مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی گفت: در سفر استاندار خراسان جنوبی به افغانستان قول داده شد ظرف 3 هفته مرز بازگشایی شود که محقق نشد و در آخرین پیگیری‌ها باز مقامات افغانستان قول دوهفته‌ای دادند که نمی‌توان آن را معتبر دانست. موهبتی افزود: براساس اطلاعات رسیده کارمندان گمرک و کمیساریا که در گمرک ابونصرفراهانی عهده‌دار انجام مراودات تجاری با گمرک ماهیرود و استان خراسان جنوبی هستند بعد از ترک این پست باردیگر به محل کارشان برگشته‌اند و منتظر ابلاغ رسمی برای شروع کار هستند. وی تصریح کرد: دولت افغانستان اعلام کرده بر بخشی از مرز که با خراسان جنوبی هم‌مرز است و مراودات تجاری انجام می‌دهد تسلط کافی ندارد و هیچ عوایدی از این فعالیت‌های تجاری به دولت برگشت نمی‌کند به همین دلیل بازبودن مرز برای دولت افغانستان نفعی ندارد. مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی گفت: تجار افغانستان درحال حاضر پذیرفته‌اند عواید دولت را بپردازند و پیگیرند این مرز باز شود. موهبتی تأکید کرد: اگر قرار باشد مرز ماهیرود برای همیشه روی این 4 قلم کالا بسته باشد، هزینه ما بیشتر از عوایدمان خواهد بود بنابراین به‌جز ترانزیت، بازبودن مرز صرفه اقتصادی برایمان نخواهد داشت.
تبعات بسته بودن مرز ماهیرود بر روی صادرات کاشی و سرامیک
اهمیت‌دادن به مرز، ایجاد اشتغال و رونق‌دادن به بازارچه‌های مرزی و گمرکات می‌تواند عاملی جهت نگه‌داشت مردم در محل زندگی‌شان باشد چراکه با مهاجرت مردم و خالی‌شدن مرز، مشکلات امنیتی برای استان و کشور بوجود می‌آید. از طرفی مهم‌ترین تولیدات صنایع خراسان جنوبی، کاشی و سرامیک (کاشی کف و دیوار و پرسلان) و سیمان است که در صورت ادامه‌داربودن صادرات این محصولات به کشور افغانستان، ممکن است برخی کارخانه‌ها با خطر تعطیلی مواجه گردند و بیکاری کارگران را در پی داشته باشد.
اکنون که بعد از یک‌سال، در 9 اسفندماه 1397 برای دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در خراسان جنوبی با پیگیری‌های نماینده مردم بیرجند در مجلس شورای اسلامی و استاندار خراسان جنوبی، مدیر منصوب شد، امید است با رایزنی‌های این دفتر در کنار پیگیری‌های دیگر مسئولان استان به خصوص مسئولان حوزه اقتصادی و گمرک، راه صادرات محصولات ایرانی به کشورهای همسایه به خصوص کشور افغانستان هموار شود و شاهد صادرات تولیدات استان ازجمله سیمان و کاشی و سرامیک به افغانستان باشیم.