نصب کاشی و سرامیک پرسلانی و اسلب با چسب

از گذشته تا به امروز استفاده از سنگ، آجر، کاشی و سرامیک در ابعاد مختلف به عنوان پوشش دهنده مرسوم بوده است. با پیشرفت زندگی انسان و دست یابی وی به متریال‌های جدید استفاده از متریال‌های طبیعی همچون سنگ جای خود را به کاشی و سرامیک دست ساخته انسان داد که روز به روز در ساخت آن فناوری‌های نوینی به کار می‌رود به طوری که امروزه سرامیک‌ها استحکام و مقاومت بیشتری نسبت به سنگ در بنا دارند. استفاده از کدام پوشش دهنده در مرحله اول و استفاده از کدام روش نصب در مرحله دوم انتخاب شما وجود دارد.  

در این مقاله بر آن شدیم تا بصورت پیشنهاد فنی و تخصصی در مورد چسب‌ کاشی و سرامیک توضیحاتی ارائه دهیم تا خریداران عزیز بتوانند در مورد نصب کاشی‌ها و سرامیک‌های خریداری شده بهترین تصمیم را اتخاذ نموده و از نظر چسبندگی و نصب اطمینان خاطر حاصل نمایند.
اولین موردی که ممکن است برای خریدار ابهام ایجاد کند اصطلاحات رایج همکاران در فروشگاه‌ها و عرضه کنندگان این محصولات است که خریدار محترم باید بداند چه جنسی انتخاب کرده که بتواند چسب متناسب با آن را نیز تعیین و خریداری نماید. لذا به معرفی انواع کاشی، سرامیک و پرسلان می‌پردازیم.

آشنایی با کاشی (Tile) 

بطور کلی عنوان کاشی برای محصولاتی به کاربرده می‌شود که طبق استاندارد دارای جذب آب بیش از 10 درصد (ایزو10545) بوده و اغلب در طرح‌ها و ابعاد مختلف برای کار در دیوار‌های سرویس‌ها، حمام و آشپزخانه به کار میرود. با توجه به جذب آب ذکر شده می‌توان کاشی‌ها را به روش سنتی که مخلوطی از سیمان و ماسه است نصب نمود و مشکلی از جهت چسبندگی پیش نخواهد آمد. اما با توجه به تنوع رنگی کاشی‌ها مخصوصا کاشی‌های روشن و جذب آب بالای این محصولات باعث ایجاد شید رنگی بصورت کدری  یا سیاهی خواهد شد که از زیبایی کاشی و نمای مد نظر خواهد کاست، ضمناً حبس آب ملات در طولانی مدت در پشت کاشی‌های نصب شده موجب بروز انبساط رطوبتی و کاهش مقاومت بدنه کاشی‌ها و حتی باعث ترک خوردن کاشی خواهد شد. همچنین با  پیشرفت فرآیند‌ها و تولید محصولات نوین ساختمانی و کاربرد گسترده و جایگزینی آنها با مصالح سنتی از جمله سمنت بردها و دیوارهای پیش ساخته که بصورت کاملا صاف و تراز هستند ، استاد کار دیگر نیازی به تراز کردن و صاف نمودن سطوح دیوارها با ملات را ندارد و می‌توان با استفاده از حداقل مقدار چسب در کمترین زمان ممکن و بدون ایجاد گردوخاک و کثیف کاری در نتیجه آماده سازی لایه زیرین و ملات، کاشی هارا نصب نماید.

برای نصب کاشی‌ها بطور معمول از دو نوع چسب رایج در بازار که عبارتند از چسب‌های پودری مخصوص کاشی و چسب‌های خمیری استفاده می‌شود، بطوریکه پیشنهاد می‌گردد. در محیط‌های مرطوب از جمله حمام و سرویس‌ها از نوع خمیری استفاده نگردد.

آشنایی با سرامیک (Ceramic)  

سرامیک در مقایسه با کاشی دارای ضریب جذب آب کمتر و حدودا 3 تا 7 درصد هستند (ایزو10545) که این ویژگی در اثر تفاوت  در فرمولاسیون و دمای بیشتر پخت و در نتیجه مقدار خلل و فرج (تخلخل) کمتر است. امروزه از سرامیک‌ها اغلب در کف و دیوار استفاده می‌شود و حتی در نما ی ساختمان هایی که در موقعیت‌های جغرافیایی که دمای هوا در زمستان به دمای یخ زدن آب نرسد نیز به کار می‌روند.
جذب آب پایین سرامیک‌ها موجب می‌شود دیگر با ملات‌های سنتی نتوان آنها رابه راحتی  چسباند و نصب نمود و ریسک جداشدن آنها در نشست‌ها و تکانه‌های ساختمان و مواجهه با تنش‌های ناشی از حرکت در مکان‌های پر رفت و آمد از جمله مراکز تجاری بالا بوده و اغلب پس از گذشت چند ماه از نصب با مشکل لق شدن یا جداشدن سرامیک‌ها از کف و دیوار مواجه شویم. در نتیجه باید از چسب استاندارد و مناسب برای نصب سرامیک‌ها استفاده نمود.

بطورکلی برای نصب سرامیک‌ها استفاده از چسب‌های پودری استاندارد که در قسمت چسبها به تفسیر خدمتتان معرفی می‌گردند پیشنهاد می‌شود.

آشنایی با پرسلان (Porcelain)

با پیشرفت تکنولوژی و مواد اولیه وتولید محصولات سرامیکی با خواص بهتر منجر به تولید سرامیک‌های پرسلانی گردید که این محصولات طبق تعریف بر اساس استاندارد دارای جذب آب کمتر از 0. 5 درصد (ایزو10545) بوده و در نتیجه تراکم بیشتر و دمای پخت بالاتری نسبت به سرامیک‌ها دارد . تراکم و سختی بالای پرسلان‌ها، ماندگاری و مقاومت آنها در برابر سرما، یخ زدگی و مواد شیمیایی  این محصولات باعث کاربرد بیشتر در داخل و خارج ساختمان و همچنین کاربرد در محیط‌های پر رفت و آمد و در معرض تنش‌های بالا گردید و امروزه تولید پرسلان‌ها در ابعاد بزرگ برای کار در نمای ساختمان نیز رو به افزایش است.

نفوذ ناپذیری و عدم جذب آب در پرسلان‌ها موجب بروز نگرانی و دقت  در بحث نصب بطور صحیح و اطمینان بخش در این محصولات شده است. با این حساب به علت وجود چسب‌های متفرقه در بازار داخلی ایران که  متاسفانه تحت نام‌های خارجی و بسته بندی‌های رنگارنگ  و چشم گیر در بازار ارائه می‌شوند در حالی که بسیاری از این محصولات حتی دارای استاندارد اولیه ایران و چسبندگی قابل قبول نبوده و مشکلات متعددی را برای خریداران پس از گذشت مدت کمی از مصرف بوجود آورده است، لذا انتخاب روش نصب مناسب و چسب استاندارد واقعی از اهمیت بالایی برخوردار است.

آشنایی با اسلب (Porcelain Slabs)

یکی از پرطرفدارترین محصولات سرامیکی این روز‌های بازار اسلب‌های پرسلانی هستند که در ابعاد بزرگی چون 2. 40*1. 20، 4. 20*2. 40، 3. 60*1. 60 و . . . تولید می‌شوند و همه از جنس پرسلان بوده و برای نصب آنها به علت ابعاد بزرگ و  عدم درصد جذب آب بالا باید از چسب استاندارد مخصوص اسلب‌های پرسلانی استفاده نمود.

انواع چسب‌ها و استاندارد‌های متناسب با آنها

خوشبختانه در کشور ما چسب‌های کاشی و سرامیک جزو محصولات دارای استاندارد اجباری بوده و تولید کنندگان لازم است مطابق  استاندارد ویژگی‌ها و خواص محصولات خود را مورد ارزیابی قرار داده و به تایید اداره استاندارد ایران برسانند، لذا بر اساس استاندارد چسب‌ها دارای انواع و طبقه بندی گوناگون بوده که بسیاری از چسب‌های موجود در سطح استاندارد حداقلی بوده و برای پرسلان‌ها و اسلب‌ها مناسب ناست. از طرفی متاسفانه عده ای سود جو اقدام به تولید محصولات بی کیفت تحت عناوین خارجی و حتی در بسته بندی مشابه با تولید کنندگان خوشنام و مطرح کشورمان کرده اند که مشکلاتی هم برای مصرف کنندگان و هم برای تولیدکنندگان محصولات باکیفیت بازار ایجاد نموده اند. البته نقش توزیع کنندگان و فروشگاه داران در توصیه این گونه چسب‌ها به دلیل سود بالای آن مشتریان را در گمراهی قرار میدهد.   لذا به خریداران محترم پیشنهاد می‌گرددکه در موقع خرید به علائم و مشخصات کالا‌ها طبق اطلاعات موجود در سایت تولید کننده توجه و حتی در مورد اصالت و اصلی بودن چسب مورد نظر از کارشناسان مربوطه کمک بگیرند. همچنین عده ای از نصابان  با اختلاط تجربی مصالح سنتی با چسب‌های بتن  و یا ریختن مقداری چسب بر روی ملات شفته اقدام به نصب سرامیک و پرسلان‌ها می‌نمایند که اکیدا توصیه می‌شود از این روش استفاده نکرده و با خریداری چسب استاندارد و عمل آوری آن به طوریکه خود تولید کننده محصول موظف به ارائه آن است اقدام نموده و نصبی استاندارد و مطمئن داشته باشند.

به منظور آگاهی مصرف کنندگان چسب در این بخش به معرفی کد استاندارد و علائمی که بر روی چسب ها  چاپ شده می‌پردازیم تا خریداران محترم با اطلاعات کافی جهت تهیه چسب مورد نظر خود اقدام نمایند.

انواع چسب کاشی و سرامیک

استاندارد مرجع چسب‌های کاشی و سرامیک استاندارد 12492 بوده و به دوبخش تقسیم می‌شود که در بخش اول به تعاریف، الزامات ، عملکرد، طبقه بندی و نشانه‌ها و در بخش دوم به  چگونگی روش‌های آزمون  پرداخته شده و تمامی تولید کنندگان می‌بایست الزامات و موارد مطرح شده در این استاندارد را بطور کامل رعایت نمایند. این استاندارد بر اساس استاندارد مرجع اروپا EN-12004 تدوین شده است که این کد استاندارد بر روی بسته بندی تمامی چسب‌های خارجی معتبر در بازار چاپ شده است.

طبق این استاندارد چسب‌های کاشی و سرامیک به سه دسته کلی تقسیم می شوند.

چسب‌های سیمانی (پودری)

 دیسپرسی (خمیری)

رزینی واکنش گرا (اپوکسی) 

و هرکدام نماد مشخص به خود را دارند بطوریکه چسب‌های سیمانی با نماد C ، دیسپرسی D و رزینی واکنش گرا R مشخص می‌شوند و بر روی بسته بندی محصولات این علائم درج شده است. لذا دانستن آن در موقع تصمیم گیری کمک قابل توجهی به خریدار خواهد نمود.
 علاوه بر این نماد‌ها اعداد و حروفی نیز  در ادامه آنها بر روی بسته بندی‌ها مشاهده می‌شود که برای هر سه دسته از نظر تعریف یکسان بوده و در ذیل به توصیف آنها می‌پردازیم.

 

•  اعداد 1 و 2 : در جلوی حروف اصلی C، D، R اعداد 1 و 2 به ترتیب بیانگر نوع معمولی و بهبود یافته محصول است و هرکدام بطور مجزا ازنظر مقاومت چسبندگی اولیه، چسبندگی بعد از غوطه وری در آب ،   چسبندگی بعد از قرارگیری در معرض حرارت و چسبندگی بعد از قرار گیری در سیکل‌های ذوب و یخ بندان دارای مقادیری میباشند که نمونه‌های چسب می‌بایست به این اعداد برسد و بطورکلی عدد 1 نوع معمول و عدد 2 بیانگر محصولی با مشخصات و کارایی بالاترو برای کاربردهای خاص تر است.
•  حرف F : به معنای گیرایش سریع چسب و رسیدن به حداکثر مقدارچسبندگی بصورت فوری است و برای کاربرد در فضاهای ترافیکی از جمله ایستگاه‌های قطار و فرودگاه‌ها وپاساژها که نیاز به انجام نصب فوری است مناسب است.
• حرف E : به معنی زمان باز گسترش یافته چسب به معنی حفظ خواص اصلی در مدت زمان بیشتر (حداکثر 30 دقیقه) نسبت به زمان معمول است و چسبی که این ویژگی را دارد به هنگام اعمال به نصاب اجازه میدهد در مدت زمان بیشتر اقدام به نصب سطح وسیعتری نموده که این ویژگی در هنگام نصب پرسلان‌ها و اسلب‌های بزرگ از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• حرف T، بیانگر مقاومت به لغزش بوده و چسب دارای این نشان در برابر نیروی رو به پایین جاذبه که باعث لغزش و پایین آمدن کاشی از محل نصب می‌شود جلوگیری می‌شود.
• حروف S1 و S2  :  نماد S به معنای تغییر شکل متقاطع یا به اصطلاح انعطاف پذیری بوده که به ترتیب S1  به معنی تغییر شکل کم بین 2. 5 تا 5 میلیمتر و S2 به معنی تغییر شکل زیاد بیش از 5 میلیمتر است.

خرید چسب کاشی و سرامیک

با توجه به نشانه‌ها و علامت‌های استاندارد مطرح شده در بالا به انتخاب چسب می‌پردازیم، بدین صورت که برای اغلب کارها و اجرا بر روی سطوح سیمانی از چسب‌های پودری پایه سیمانی با نشان C، برای کاشی کاری در محیط هایی که مستقیما با آب ورطوبت در تماس ناست از چسب‌های خمیری با نشان D و در محیط هایی که در معرض مواد شیمیایی از جمله اسیدها و قلیاها است از چسب‌های با رزین واکنش گرا ( اپوکسی) با نماد R استفاده می‌شود.

پس از آشنایی با انواع بدنه و انواع چسب  و نشانه‌های اختصاری چاپ شده بر روی بسته بندی نوبت به انتخاب چسب مناسب برای محل مورد نظر است. لذا علاوه بر داشتن اطلاعات کافی در مورد کاشی و سرامیک وچسب  محل اجرا نیز از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا که زیرسازی میتواند تحت تنش‌های مختلف قرار گیرد که بر اساس نوع چسب می‌توان زیر کار را نسبت به تنش‌های وارده مقاوم نمود. در این مورد می‌توان به سطوح گرمایش از کف که تحت تنش‌های حرارتی است، محل‌های پر رفت و آمد که تنش‌های مکانیکی بالایی به آنها وارد خواهد شد که میبایست به این موارد توجه نمود که با مشکلات ناشی از نصب مواجه نشویم.
در نتیجه در بسیاری از موارد علاوه بر چسبندگی خوب نیاز به خواصی چون قابلیت تغییر شکل متقاطع (انعطاف پذیری)، مقاومت به تنش‌های حرارتی و تحمل شرایط آب و هوایی سخت است.
مقاومت بالای سرامیک‌ها و پرسلان‌ها در برابر تنش‌های فشاری باعث کاربرد آنها در فضا‌های مختلف از جمله پارکینگ‌ها و محیط‌های تجاری پر رفت و آمد گردیده، اما حساسیت این محصولات به تنش نقطه ای که در اثر ناهمواریهای زیرین ممکن است ایجاد گردد، صاف و مسطح بودن زیر کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که علاوه بر جلوگیری از ایجاد تنش نقطه ای در سطوح وسیع با همتراز بودن سرامیک‌ها و پرسلان‌ها زیبایی خیره کننده ای بدست می‌دهد ، که با استفاده از چسب می‌توان سطحی تراز و مسطح بدست آورد.

نکات مهم و قابل ملاحظه برای نصب 

پس از انتخاب نوع کاشی، سرامیک، پرسلان و چسب مربوطه به مرحله نصب میرسیم که در این مرحله نیز نکات مهم و قابل تاملی وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره نموده و به اختصار توضیحاتی ارائه می‌نماییم:
مهمترین مساله قبل از نصب کاشی و سرامیک زیرسازی مربوطه است که اگر سطوح  با ملات و بتن آماده شده است  اولا سفت و کاملا خشک شده و عاری از گردو خاک و مواد شمیایی، روغن و گریس باشد. لذا تمیز بودن سطح کار از اهمیت بالایی برخوردار است. دوم اینکه در سطوحی که جذب آب بالا دارند از جمله سطوح گچی، آجری، سفالی وسطوح سیمانی که مدت زمان بسیار طولانی از اجرای آنها میگذرد یا پوسته پوسته شده اند میبایست قبل از انجام نصب کاشی و سرامیک ابتدا تسطیح و صاف شده و سپس با استفاده از موادی به نام پرایمر تثبیت گردند.

پرایمر

پرایمر‌ها موادی نفوذ کننده هستند که اغلب برای زیر سازی و به ویژه تثبیت سطوح با پر نمودن خل و فرج  موجود در سطح به منظور افزایش چسبندگی با کاهش درصد جذب رطوبت سطوح به کار میروند. این مواد با توجه به نفوذ بالا در خلل و فرج سطح نفوذ کرده و با ایجاد یک لایه فیلم مقاوم باعث تثبیت سطح و کاهش درصد جذب رطوبت سطح می‌شوند. پرایمر‌ها اغلب به صورت مایع بوده و بصورت‌های پایه آبی و پایه حلالی در بازار موجود میاشند. بکار بردن پرایمر در زیر چسب‌ها بر روی سطوح گچی، سیمانی قدیمی و سطوح کارشده با ملات‌های خود تراز شونده الزامیست.

نحوه آماده سازی چسب

یکی از موارد مهمی که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد نحوه آماده سازی چسب هاست بطوریکه تمامی تولید کنندگان این محصولات طبق استاندارد ملزم به ارائه طریقه مصرف هستند . برای آماده سازی چسب‌های پودری مقدار آب مشخصی لازم بوده که در دستورالعمل تهیه آن قید شده است و مصرف کننده باید این مقدار را رعایت کند و عدم رعایت آن باعث از بین رفتن خواص اساسی چسب می‌گردد. همچنین پس از اختلاط با آب می‌بایست با میکسر مناسب برای مدت زمان حدودا 5 دقیقه ( ممکن است برای برخی چسب‌ها این زمان بیشتر بوده که ملزم به رعایت آن است) به هم زده شوند تا مخلوطی همگن و یکدست بدست آید، سپس مخلوط را 5 دقیقه به حال خود گذاشته و مجدد به هم زده و آماده مصرف می‌شود. تمامی چسب‌ها دارای زمان باز و زمان کاربرد مشخص هستند که عمل نصب باید در این زمان انجام گیرد. لذا اگر این زمان بیشتر شده و  چسب خشک شد نباید با اضافه نمودن آب و همزدن عمل نصب انجام گیرد زیرا خواص اصلی چسب از بین رفته و کارایی لازم را نخواهد داشت.

دمای محیط

یکی از مهمترین مسائل در زمان نصب  بعد از تمیزکاری و آماده سازی سطح، دمای محیط و سطح کار است. اغلب چسب‌های موجود در بازار دمای کاربردی 5درجه سانتیگراد تا نهایت 35 درجه سانتیگرادی دارند و کار در دماهای بالا تر و پایین تر از این محدوده مجاز ناست. در دماهای پایین تر از 5 درجه سانتیگراد مواد پلیمری (دیگر تشکیل فیلم مناسب نداده)خاصیت چسبندگی خود را از دست می‌دهد و همچنین در دماهای زیر صفر باعث یخ بستن آب موجود در ملات شده و باعث تخریب میگردد. در دماهای بالاتر یا فضاهای باز که در معرض تابش نور خورشید است آب درون چسب به سرعت تبخیر شده و در گیرایش و استحکام نهایی چسب تاثیر مخرب میگذارد.

پودر بندکشی

امروزه یکی از پرطرفدارترین محصولات جانبی نصب کاشی و سرامیک‌ها مواد بند کشی میباشند . با تنوع رنگی و طرح‌های مختلف کاشی‌ها و سرامیک ها  و به خصوص پرسلان‌ها دیگر بند‌های طوسی و سفیدی که با استفاده از دوغاب سیمان اجرا میشد زیبایی ظاهری و متناسبی نداشته و مهم تر اینکه این مواد سنتی از نظر مکانیکی استحکام و چسبندگی لازم را نداشته و در تنش‌های ایجاد شده به هنگام راه رفتن یا نشست‌های ساختمان بعلت عدم چسبندگی مواد صرفا سیمانی جداشده و همچنین مقاومت شیمیایی لازم  در برابر مواد پاک کننده و شوینده ای که در حمام‌ها و سرویس‌ها بکار می‌روند را نداشته و در مدت زمان کمی شسته شده و بند‌ها خالی می‌شوند. لذا نیاز به موادی که خواص متناسب و چسبندگی لازم برای بندها را داشته باشند بشتر و بیشتر شده و پیشرفت مواد نوین ساختمانی باعث گردید برای بند‌ها موادی تولید شوند که علاوه بر زیبایی ، خواص منحصر به فردی چون مقاومت شیمیایی، چسبندگی و استحکام بالا در محل اتصال بین دو کاشی و همچنین عدم شسته شدن با مواد  شوینده و خواص ضد آبی که باعث عدم نفوذ آب به بندها می‌شود را داشته باشند.