موضوعات ترند :
اگر با حوزه ساخت و ساز آشنا باشید احتمالا نام دوغاب را شنیدهاید. دوغاب در سادهترین تعریف خود، نوعی ملات است. ملاتی که از آن برای اهداف مختلف استفاده میشود. برای مثال پرکردن درز میان کاشیها و موزاییکها یا پیریزی و فونداسیون و غیره. نکته مهم این است که اگر درزهای موجود پر نشوند؛ مقاومت نهایی سازه به شدت پایین میآید و این موضوع دلیل اهمیت دوغاب است.
نکته مهم دیگری که باید در ابتدا به آن اشاره کنیم این است که نسبت مواد تشکیل دهنده دوغاب، که میتواند سیمان، ماسه یا… باشد؛ برای کاربردهای مختلف، متفاوت خواهد بود. در ادامه این مطلب ابتدا انواع مختلف دوغاب و کاربردهای آن را بررسی کرده و بعد سراغ نسبتهای مختلف سیمان به ماسه در دوغاب میرویم.
در ابتدای مطلب به این نکته اشاره کردیم که دوغاب، نوعی ملات اختلاطی است که به خاطر گرانروی بالای خود اهمیت دارد و در بخشهای مختلف انجام یک فرایند ساختمانی، مثل پیریزی، کاشیکاری، موزاییککاری و … مورد استفاده قرار میگیرد. در حقیقت دوغاب معمولا به منظور پرکردن فضاهای غیرقابل دسترس، مانند بین کاشیها و موزاییکها، مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از گزینههای محبوب برای درزگیری است.
در تعریف دقیقتر، دوغاب یک ماده اختلاطی است. منظور از ماده اختلاطی این است که این محصول از ترکیب دو یا چند ماده دیگر( که معمولا شامل سیمان و پودرسنگ و ماسه و… است و معمولا بر پایه سیمان ساخته میشود) حاصل میشود. نکته مهم در مورد دوغاب، گرانروی یا ویسکوزیته بالای آن است که باعث میشود گزینه مناسبی برای پرکردن فضاهای غیرقابل دسترسی باشد.
مقاله مرتبط: پاک کردن دوغاب از روی سرامیک؛ پاککنندههای خانگی و صنعتی
واضح کردن چند نکته در تعریف دوغاب، به درک صحیح از ماهیت این محصول کمک میکند. اولین نکته، بحث اختلاطیبودن دوغاب است. منظور از اختلاطی بودن این است که دوغاب، همواره از ترکیب دو یا چند ماده دیگر، با نسبتهای مختلف ساخته میشود و ماده پایهای و اصلی در ساختن آن سیمان است. یعنی ما همواره در هر نوع دوغابی، با دو ماده روبرو میشویم:
اما بسته به اینکه ما، برای چه کاری به دوغاب نیاز داریم؛ ممکن است مواد دیگری مثل پودر سنگ، ماسه و… به این محصول اضافه شود.
نکته مهم بعدی بحث گرانروی یا ویسکوزیته است. در سادهترین حالت باید گفت که منظور از گرانروی این است که یک ماده چگونه حرکت میکند. هر قدر ماده سختتر روی سطح جریان پیدا کند؛ ویسکوزیته کمتری دارد و هرچقدر مقاومت بیشتری در برابر حرکت کردن داشته باشد ویسکوزیته آن بیشتر است. اهمیت این نکته در تعریف دوغاب اینجاست که گرانروی بالای دوغاب باعث میشود تا قرار گرفتن آن در درزها سادهتر شده و البته مقاومت و استحکام زیادی هم ایجاد کند.
پس از این تعریف، وقت آن رسیده تا انواع مختلف دوغاب را با هم مرور کنیم. دوغاب را میتوان بر اساس مواد تشکیل دهنده ان، به انواع مختلفی تقسیمبندی کرد. طبیعتا استفاده از مواد مختلف، روی گرانروی دوغاب حاصل شده هم تاثیر مهمی دارد. از معروفترین انواع دوغاب، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ترکیب سازنده این نوع دوغاب شامل آب، سیمان سفید و پودر خاک سنگ است. این که نسبت میان این مواد چگونه باشد؛ روی گرانروی دوغاب تاثیرگذار است و این که ما به چه میزانی از گرانروی نیاز داریم؛ به هدف ما از ساختن دوغاب و کاربرد آن بستگی دارد.
شاید کمی عجیب باشد اما در بسیاری از موارد، مثلا درزگیری کاشیهای یک مجتمع تجاری، زیبایی و رنگ ملاتی که قرار است فضای بین کاشیها را پر کند بسیار مهم است. به این منظور ما ابتدا باید دوغاب سفید را تهیه کرده و درزگیری را با آن انجام دهیم. در مرحله بعد، رنگ اکریلیک مدنظر را تهیه کرده( معمولا بعد از دو روز) و یا قلممو روی دوغاب میکشیم.
شاید در توضیح دوغاب اکریلیک، به این موضوع فکر کرده باشید که رنگآمیزی تمام درزها با قلممو زمان بر است. برای حل این مشکل، میتوانیم پودر رنگ را تهیه کرده و در آب حل کنیم و بعد سیمان سفید و پودر خاک سنگ را به آب اضافه کنیم. نکته مهم در مورد این نوع دوغاب این است که رنگ مورد استفاده، با گذشت زمان و خشک شدن دوغاب، روشنتر از رنگ اولیه خواهد بود.
از ترکیب آب، سیمان سیاه و پودر خاک سنگ و رنگ تیره اکریلیک به دست میآید.
تا اینجای مطلب به صورت پراکنده به کاربردهای دوغاب اشاره کردهایم و در مورد اینکه برای هر کاربرد به گرانروی متفاوتی نیاز داریم هم پرداختیم. در این بخش سعی میکنیم تا کاربردهای دوغاب را به شکل منظم و دستهبندی شده ارائه داده و نسبت سیمان به ماسه یا سایر مواد را (که ویسکوزیته دوغاب حاصل شده را تعیین میکند) بیان نماییم.
وقتی هدف ما از ساختن دوغاب، چسباندن سنگ یا کاشی است؛ طبیعتا دوغاب ساخته شده باید گرانروی بیشتری داشته باشد. تجربه نشان داده است که برای این کاربرد، نسبت ۵ به ۱ بسیار کارآمد است. یعنی ما باید برای ساختن دوغاب به منظور کاشی کاری، به ازای پنج واحد سیمان، ۱ واحد ماسه اضافه کنیم.
برای این کاربرد، طبیعتا باید گرانروی دوغاب کمتر باشد تا دوغاب به سادگی در میان درزها قرار گیرد. برای این کار، ما ابتدا دوغاب سیمان و ماسه را با نسبت ۴ به ۱ میسازیم و سپس در هر ۷۵ لیتر، ۲۳ لیتر پودر سنگ اضافه میکنیم.
اگرچه ما در این بخش به نسبت سیمان و ماسه و پودر سنگ، برای کاربردهای عمومیتر اشاره کردیم؛ اما استفاده از دوغاب، تنها به همین موارد محدود نمیشود. در ادامه تعدادی از مهمترین کاربردهای دوغاب را با هم مرور خواهیم کرد.
طبیعتا برای هر یک از این کاربردها و بر اساس ویسکوزیته مورد نیاز، نسبت خاصی میان مواد تعیین میشود. تعیین این نسبت، به خاطر اهمیت و حساسیت استفاده از دوغاب در برخی از موارد معمولا به انجام محاسبات پیچیده و مهندسی نیاز دارد.
چنان که در بخش قبل هم به آن اشاره کردیم؛ بسته به کاربرد دوغاب، نسبتهای مختلفی میان سیمان، ماسه و پودر سنگ وجود دارد. مثلا برای درزگیری سرامیک کف در هر متر مربع از نسبت ۷۵ لیتر دوغاب به ۲۳ واحد پودر سنگ استفاده میکنیم در حالی که این نسبت برای سنگ کاری ۳۳ به ۱ است. به صورت کلی، استفاده از پودر سنگ گرانروی دوغاب را افزایش میدهد و بسته به این که ما به چه میزان از ویسکوزیته نیاز داریم؛ نسبت سیمان به پودر سنگ تغییر پیدا میکند.
برای درزگیری بین کاشیها، در صورتی که بخواهیم از دوغاب سفید استفاده کنیم؛ نسبت سیمان به پودر سنگ را باید ۱ به ۲ در نظر بگیریم. یعنی به ازای هر یک واحد سیمان باید دو واحد پودر سنگ اضافه کنیم تا به گرانروی مناسب دست پیدا کنیم.
اگر بخواهیم این روند را به شکل گام به گام جلو ببریم؛ میتوانیم مراحل زیر را برای انجام این کار در نظر بگیریم.
البته اگر بخواهیم از دوغاب سفید برای درزگیری استفاده کنیم؛ نسبت ۱ به ۲ خواهد بود. نکته نهایی هم این است که میتوان از دوغاب آماده برای این کار استفاده کرد که طبیعتا هزینه نهایی کار را افزایش میدهد.
در این بخش به تعدادی نکته مهم درباره تهیه دوغاب برای کاشی کاری و بندکشی اشاره میکنیم.
مقاله مرتبط: 4 روش اصولی نصب کاشی و سرامیک؛ فقط اوستا کاران میدانند
ما در این مطلب سعی کردیم دیدگاهی کلی درباره دوغاب و کاربرد آن ارائه دهیم. دوغاب مخلوطی از سیمان و آب و چند ماده افزادونی دیگر است که بنا به کاربرد آن، گرانروی متفاوتی دارد. نسبت مواد به یکدیگر در تهیه دوغاب اهمیت بالایی دارد و باید به آن توجه نمود. دوغاب در موارد مختلفی چون کاشی کاری، سنگ کاری، درزگیری، بندکشی و… در صنایع ساختمانی استفاده میشود و نقش مهمی در مقاومت و استحکام کلی سازه دارد. انواع مختلفی از دوغاب، بسته به مواد به کار رفته در ساختار آن وجود دارد و میتوان از دوغاب آماده برای انجام کار خود استفاده نمود.
تیم تحریریه مجله کاشی لند متشکل از متخصصان و نویسندگان با تجربهای است که در حوزه ساختمان و صنعت کاشی و سرامیک تخصص دارند. این تیم با دقت و وسواس به بررسی و تحلیل آخرین دستاوردهای علمی، فناوریها و روندهای روز دنیا در این صنعت میپردازد. مقالات منتشر شده در مجله کاشی لند حاصل تحقیقات گسترده و دانش عمیق این تیم از مواد اولیه، فرآیند تولید، کاربردهای مختلف کاشی و سرامیک و محصولات ساختمانی در فضاهای مناسب است.
