ممکن است تا به حال با عنوان بیسکویت کاشی زیاد مواجه شده باشید و شاید برایتان سوال است که به چه بخشی از کاشی بیسکویت کاشی گفته میشود!
بیسکویت کاشی مهمترین بخش هر کاشی سرامیکی است که امروزه علاوه بر صنعت کاشی و سرامیک در هنرهای تجسمی نیز کاربرد دارد اما پیش از پاسخ دادن به این سوال که بیسکویت کاشی چیست لازم است مروری بر روی چیستی کاشی و سرامیک داشته باشیم.
استفاده از سفال کم کم در تمامی ابعاد زندگی انسان جایگاه خود را پیدا کرد. یکی از این جایگاهها صنعت ساخت و ساز بود که از سفال بهعنوان یک پوشش برای ایجاد طرح و نقش زیبا استفاده می کردند. استفاده از سفال که حالا با نام کاشی در صنعت ساختمان شناخته میشد، با پیشرفت تکنولوژی و تجهیزات روزبهروز پیشرفتهتر شد تا در نهایت، صنعت کاشی و سرامیک امروزی را ایجاد کند.
مقاله مرتبط: تاریخچه کاشی کاری در جهان؛ معرفی قدیمیترین کاشیهای جهان
سفالهای لعاب داده شده دارای خاصیت آبگریزی هستند، که علاوه بر زیباسازی بنا، باعث مقاومسازی آن میشوند. از اینرو کم کم صنعت سفالسازی جای خود را به ساخت انواع کاشی و سرامیک داد و این صنعت در ساختمانسازی پیشرفت چشمگیری کرد.
سرامیک یکی از دست ساختههای بشر است که بر پایه آن بشر شروع به ساخت وسایل از خاک نمود و توانست تحول شگرفی در ساخت وسایل کاربردی مطابق با نیازهایش پدید آورد. با پیشرفت بشر و روی کار آمدن کورههای حرفهایتر برای ساخت وسایل سفالی یا همان سرامیکی و دردسترس قرار گرفتن منابع بهتر و خاک مرغوبتر برای ساخت سفال، تزیین کردن سفال نیز به آن اضافه گردید. در این میان یکی از بهترین تزیینات استفاده از اکسیدهای فلزات برای لعابدهی به سفالها است.
کاشی از فشرده نمودن خاک آب خورده به دست میآید که در کوره پخته شده باشد. پختن گل یا خاک آب خورده باعث از میان رفتن آب میان بافتی و تبدیل شدن آن به یک جسم سخت میشود که در مقابل آب و ضربه تا حدودی مقاوم است. به این گلهای سخت شده که حالا در قالبهایی و در اندازههای مشخصی سخت شدهاند، بدنه خام کاشی و سرامیک گفته میشود.
هر کاشی و سرامیکی دارای بدنهای است که طرح و نقش روی آن انجام میشود تا کاشی و سرامیک نهایی را به ما میدهد. بخش اولیه ساخت کاشی تهیه یک بدنه، بیس و پایه به اشکال مورد نیاز با استفاده از گل فشرده شده است که به این بدنه سفالی بیسکویت کاشی میگویند.
امروزه ساخت کاشی و سرامیک در بسیاری از کارخانههای به روش صنعتی انجام میگردد اما هنوز هم هستند واحدهای تولیدی که به تولید کاشی سنتی میپردازند. ساخت کاشی مراحلی دارد که مهمترین آنها ساخت بیسکویت کاشی و سرامیک است.
در واقع قطعات گل فشرده که قبل از اعمال چاپ طرح از خشککن خارج می شوند را بیسکویت کاشی یا سرامیک میگویند. مراحل پخت این بدنه و بیس با توجه به چند پخته بودن سفال متفاوت است. تفاوت سفال و کاشی و سرامیک نیز دقیقا در همین موضوع است.
در صنعت سفال تنها از خاک رس استفاده میشود و از طریق مخلوط کردن آن با آب، آن را به شکلی خمیری در آورده و به آن شکل میدهند. ترکیب سرامیک اما، از مخلوطی از خاک و آب که به شکل دوغابی است یعنی نه مایع و نه جامد، ساخته میشود. به همین دلیل است که برای ساخت کاشی و سرامیک نیاز به قالبهایی از پیش ساخته داریم. دمای پخت سفال بسیار پایینتر از کاشی و سرامیک است، از این رو سفالها استحکام و دوام پایینتری دارند.
اولین مرحله ساخت کاشی تهیه مواد اولیه آن است که به طور کل از معادن مختلف به شکل سنگ استخراج می شود. با توجه به ماهیت محصول نهایی این مواد اولیه متفاوت است، همچنین درجهبندی سرامیک و محصول نهایی نیز در نوع و مرغوبیت این مواد تاثیرگذار است.
بعد از تهیه مواد اولیه و انتقال آنها به کارخانهها، این مواد بر طبق فرمولاسیون مورد نظر کارخانه، جهت تهیه بدنه کاشی یا همان بیسکویت کاشی وارد مرحله خردایش میشود. یعنی تمامی مواد بر طبق فرمول به وسیله انواع سنگشکنها و خردکنندههای فکی، غلطکی، چکشی، چرخشی و دوار به پودر یا اصطلاحا گرانول تبدیل می شود.
لازم به ذکر است تهیه پودر به دو روش خشک و تر انجام می شود:
پس از اینکه پودر سرامیکی بهعنوان مواد اولیه ساخت کاشی تهیه شد، این پودرها به وسیله دستگاههای پرس تحت فشار بالایی در اشکال مورد نظر قرار میگیرند و بدنه کاشی یا همان بیسکویت تولید میشود که در مراحل بعدی به آن طرح و لعاب اضافه میشود. این نوع پرس برای اشکال ساده کاربرد دارد(اغلب اشکال کاشی و سرامیک به شکل چهار گوش است). حال بیسکویت کاشی به صورت خام آماده است و لازم است برای استحکام، ابتدا خشک و سپس پخته شود.
مرحله پخت بیسکویت کاشی شامل خشک کردن و پختن این بدنه و استفاده از لعاب است. در این مرحله با توجه به محصول نهایی ممکن است کاشی و سرامیک به ۳ روش پخته شوند:
به طور کل تولید کاشی کف بیشتر به صورت تکپخت انجام می شود. اما فرآیند تولید کاشی دیوار در ایران معمولا به روش دوپخت صورت می گیرد. دلیل این کار این است که سرامیک کف نیاز به لعاب مقاومتری دارد و از این رو از لعابهای با مقاومت بالا در آنها استفاده میشود که میتوان آنها را همزمان با خود سرامیک در حرارت بالا اعمال کرد. اما کاشی دیوار نیاز به مقاومت کمتری دارد و از این رو از لعاب آنها در یک مرحله جدا روی کاشی اعمال میشود.
لازم به ذکر است در مراحل پخت سرامیک کف از لعاب خام که به حرارت بیشتری احتیاج دارد استفاده میشود اما در کاشی های دیوار که برای حفظ طرح و جلای آن لازم است حرارت کمتری داده شود از لعاب پختهشده یا فریت شده استفاده می شود.
همانگونه که گفته شد بیسکویت به بدنه کاشی گفته می شود که این بدنه به صورت پایهای برای اعمال طرح و نقش مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه بسیاری از هنرمندان با تهیه بیسکویت کاشی اقدام به طراحی روی کاشی مینمایند. این حرفه تبدیل به یک سرگرمی و فرصت شغلی برای بسیاری از هنرمندان و افراد خانهدار شده است به همین علت بیسکویت پختهشده کاشی بدون هیچ طرح و لعابی تهیه و عرضه میشود و علاقمندان میتوانند آن را خریداری نموده و از آن به عنوان پایهای برای تولید اثرات هنری خود استفاده نمایند.
افرادی هم هستند که از بیسکوییت کاشی بدون هیچ نقش و نگاری، در دکوراسیون منزل استفاده میکنند. امروزه به دلیل تقاضای بالا این محصول، کارخانههای مختلف نیز، اقدام به عرضه این محصولات نمودهاند. اگر شما نیز علاقهمند به تهیه بیسکوییت کاشی یا همان بدنه کاشی هستید، باید این را بدانید که کیفیت این محصولات نیز با توجه به کارخانه تولیدکننده و نوع خاکی که استفاده کردهاند، متفاوت است،پس حتما قبل از خرید درباره انواع کارخانهها و برندهای سازنده آن بیشتر تحقیق کنید.
بیسکویت کاشی همان بدنه کاشی است که قبل از لعاب دادن، از طریق فشرده شدن و حرارت دهی مخلوطی از آب و خاک به دست میآید. اگر از علاقهمندان به تهیه بیسکوییت کاشی هستید، باید این نکته را بدانید که بیسکوییت کاشی را نمیتوان مانند سفال در منزل تهیه کرد و حتما باید آن را به صورت آماده خریداری کنید. بیسکوییت کاشی حتما باید در کورههای با دمای بسیار بالا در کارخانهها آماده شود. آیا شما نیز به نقاشی روی بیکسکوییت کاشی علاقهمند هستید. تا به حال این کار را تجربه کردهاید؟ خوشحال میشویم تجربه خود را با ما در میان بگذارید.